Overspannen of Burnout
Overspanning
Stress is gezond als er voldoende regelruimte is en afwisseling met momenten van rust en herstel. Wanneer je langdurig onder hoge druk staat en het stressniveau verhoogd blijft, dan kan er een verlies aan overzicht en orde ontstaan. De aanpassing aan de stress lukt niet goed meer, je verliest controle wat te merken is aan minder goed functioneren in sociale contacten en werk. Je bent blijvend onrustig, hebt meerdere stressklachten en moet bijna altijd de werkrol laten vallen…. kortom je raakt overspannen.
Wanneer stress overgaat op overspanning is moeilijk aan te geven. De overgang is verbonden aan het beperkt functioneren. De periode tussen het begin van de herkenbare stress-veroorzakende situatie en de ontstane functioneringsproblemen is relatief kort (tot ongeveer 12 weken).
Burnout
Bij burnout voelt je lichaam en de geest opgebrand. Je kan niet meer, de lamp gaat uit.
Kenmerken zijn:
- Een leeg gevoel, dat op depressie lijkt, maar past bij de uitputting
- Afgenomen betrokkenheid bij het werk en collega’s
- Sterke afstandelijkheid en cynisme.
- Een laag zelfbeeld, vaak door het gevoel niet meer te kunnen functioneren.
Bij burnout is het energieniveau ernstig aangetast en verlaagd. Dit komt vaak door jarenlange opgebouwde spanningen, die meestal niet meer concreet aanwijsbaar zijn. Wanneer de oorzaak van het opgebrande gevoel weggenomen wordt dan ben je niet zomaar hersteld. Het kan maanden tot meer dan een jaar duren voordat je weer een evenwicht gevonden hebt.
Risicofactoren burnout
Freudenberger* heeft reeds in 1991 een aantal persoonskenmerken beschreven, waarbij er een verhoogd risico op burnout bestaat
Een neiging tot: perfectionisme, harder werken bij tegenslagen, meer te doen dan kan, plichts-getrouwheid, toegewijd idealisme, ambitieus zijn en behoefte zichzelf te bewijzen.
Een moeite met: ‘nee’ zeggen, de eigen grenzen kennen en bewaken, delegeren en doelgerichtheid
Wanneer je jezelf herkent in meerdere risicofactoren, dan betekent dit niet dat je burnout gaat krijgen. Wel kan het goed zijn aandacht te hebben voor stressklachten en burnout-kenmerken. Neem de aanwezigheid ervan serieus en onderneem op tijd actie. Regelmatig krijg ik van clienten met burnout terug dat zij, achteraf gezien, al te lang aanwezige signalen genegeerd hebben.
*Door Freudenberger, H.J.: Burnout een maatschappelijk verschijnsel. In: Ploeg, H.M. van der & Vis J., Burnout en werkstress, 3e druk. Amsterdam: Swets & Zeitlinger.
De balans hervinden
Als je geestelijk en lichamelijk instort en het niet meer kan op brengen je werkzaamheden uit te voeren, dan is allereerst rust, zorg en regelmaat nodig om te herstellen. In deze periode van rust en bezinning, mag er inzicht ontstaan in wat er gebeurd is en de acceptatie van de overspanning of burnout. Dit geldt niet alleen voor jezelf, maar ook voor je omgeving.
Nadat de acute fase afloopt is het goed dat er georiënteerd wordt op de problemen en oplossingen. Waardoor kon dit ontstaan en wat moet er veranderen om te voorkomen dat het nogmaals voorkomt. Welke factoren in de werk en of privé sfeer hebben teveel energie gekost of leverden te weinig energie op. Ook kan hierin gekeken worden naar de persoonskenmerken en trauma’s die meegespeeld hebben. In deze fase is er ruimte voor gedoseerde activiteiten, het werken aan zelf ontwikkeling afgewisseld met rust en ontspanning.
Uiteindelijk als er weer toenemend energie ontstaat is het goed de gevonden oplossingen toe te gaan passen in de praktijk situaties en stapsgewijs het werk en de sociale rollen weer op te pakken.
In mijn behandelingen stem ik af op de fase en staat waar je in bent en hetgeen op de voorgrond staat om de balans te hervinden.
Leer weer verbinding te maken met jezelf en de rust en veilige beweegruimte te vinden te midden van de veranderingen.
