Trauma
Natuurlijke reacties op overweldigende gebeurtenissen
Iedere ervaring in het leven die groter, onverwachter en intenser is dan we in dat moment kunnen verwerken, kan leiden tot een trauma.
Onze natuurlijke reactie bij een bedreigende gebeurtenis is te oriënteren of iets groter of kleiner dan ons is. Vervolgens zullen we naar wat ons de grootste overleefkans geeft: vechten, vluchten of een combinatie van deze. Deze reacties gebeuren automatisch en met behulp van een intense overlevingsenergie. Als vechten of vluchten niet werken en/of we onvoldoende kunnen oriënteren, dan bevriezen we.
Bij een traumatische gebeurtenis raakt het zenuwstelsel overweldigd. Dan gaat de noodrem erop en wordt de overlevingsenergie (de inzet van oriëntatie-, vecht en vlucht reacties) geblokkeerd en vastgezet in het lichaam. Je bent ‘verstijfd van schrik’, staat ‘aan de grond genageld’, bent ‘bevroren’.
De actieve bevries reactie kost veel energie en maakt functioneren erg moeilijk. Als het te lang duurt en/of er wordt functioneren gevraagd, dan volgt er dissociatie en verdringing. De energie wordt niet alleen vastgezet, maar ook weggestopt ergens in het lijf.
Daar waar de overweldigende gebeurtenis komt door een persoon, is dit in de meeste gevallen een bekende. Iemand die ook verbinding heeft met de groep (gezin, familie, team enz.) waar jij verbinding mee hebt. Aangezien verbinding met de groep en het bijeenblijven van de groep essentieel is voor onze veiligheid volgt er vaak de ‘onderwerp-reflex’. Je doet wat de bekende vraagt en beweegt (gedeeltelijk mee) om escalatie te voorkomen en verbinding met de groep te behouden.
Vaak hebben mensen schuld en schaamte gevoelens nadat ze in een zeer indringende gebeurtenis zijn ‘bevroren’: niets hebben gedaan, niet voor zichzelf zijn opgekomen of vanuit de onderwerping hebben meegewerkt. Echter, net als vechten en vluchten is ook bevriezen, dissocieren, onderwerpen een natuurlijke (en automatisch verlopende) respons die gericht is op het vergroten van de kans om te overleven.
Het is ook niet zwak. Het kan iedereen overkomen. Men zegt wel eens: ‘onder druk wordt alles vloeibaar’. Ieder mens heeft een punt waarop hij of zij overweldigd wordt, al doen we nog zo ons best dat te vermijden of onderdrukken.
Tijd heelt niet alle wonden
In de natuur zien we dat prooidieren die ontsnapt zijn, wanneer de situatie weer veilig is, de overtollige overlevingsenergie ‘ontladen’ door te schudden en trillen. Daarna is de energie weer vrij beschikbaar om te leven. Wij mensen komen hier vaak niet aan toe. We stoppen emoties weg, houden ons groot, voelen ons (of zijn soms) niet veilig genoeg om te ontladen en/of raken opnieuw overweldigd en blijven zo vast zitten in de schrik reactie. Een staat waarin herbelevingen gemakkelijk getriggert kunnen worden, omdat de hoog geladen energie nog in ons vast zit. Het lichaam verliest z’n veerkracht en natuurlijke vermogen tot reactie. Dit hierin vast blijven zitten noemen we vanuit SE een posttraumatische stress stoornis (PTSS).
Het is niet de gebeurtenis zelf die PTSS veroorzaakt. Het gaat om de ruimte (en ondersteuning) voor je natuurlijke reacties rondom de gebeurtenis, en of je daarna vastgezette overlevingsenergie hebt kunnen ontladen en loslaten.
Was die ruimte en ondersteuning er onvoldoende, dan kan een trauma leiden tot psychosomatische klachten en een complex van symptomen zoals:
- angst, paniek, hartkloppingen, oppervlakkig ademen, overmatige alertheid of prikkelbaarheid, onrust, slapeloosheid;
- depressie, uitputting, gevoel van hulpeloosheid of onmacht, krachtverlies in de spieren;
- dissociatie, gevoel dat (een deel van) je lichaam niet van jou is, beperkt spectrum van gevoelens.
Vaak zijn mensen zich niet bewust dat onverwerkt trauma de symptomen in stand houdt. Toch kunnen de effecten jaren later nog voelbaar zijn.
Traumatherapie
In de basis werk ik met Somatic Experiencing (SE). Dit is een lichaamsgerichte methode van trauma verwerking. Ik start met het zoeken naar een ingang om (weer) veiligheid te ervaren. Vanuit die basis beleid ik je in het alsnog afronden van de natuurlijke reacties op ingrijpende gebeurtenissen en het ontladen van de opgeslagen stress. Gesteund door simpele uitleg worden gevoelens van onmacht en wanhoop weer begrijpelijk. Het lijf hervind haar natuurlijke veerkracht.
Ik heb mij verder gespecialiseerd om trauma verwerking met SE te ondersteunen met het Tuningboard. Dit is een hulpmiddel voor het herstellen van basale krachtbronnen, zoals balans, gronding, uitlijning en contact met het lichaam.
Daarnaast werk ik met Eye Movement Integration. Dit is een methode die werkt met het volgen van langzame bewegingen met de ogen. De bewegingen worden gemaakt in meerdere richtingen, volgens een gestructureerd model en op een tempo, afstand en grote die voor jou goed te volgen is. Door deze oogbewegingen wordt de natuurlijke brein verwerking aan gezet en begeleid, zoals deze tijdens een gezonde slaap ook plaats vind. De (traumatische) ervaring komt op afstand te staan, vind een geïntegreerde plek in het verleden en stopt daarmee je te activeren in het nu.
Ik heb persoonlijke ervaring met Tension Releasing Excercises (TRE) en hier ook enige cursus in gevolgd. TRE is een methodiek om bevroren spanning door middel van schudden en trillen los te laten.
Deze natuurlijke vorm van spanning loslaten wordt gefaciliteerd door speciaal daarvoor ontwikkelde oefeningen, maar kan ook tijdens een Somatic Experiencing sessies spontaan opkomen. Daar waar dat opkomt kan ik dat ook begeleiden.
Kijk voor meer informatie over ontladen door trillen deze link of de video hieronder: Spanning loslaten door trillen.